Rozwody przestały być w Polsce tematem tabu. Co roku tysiące par decyduje się na zakończenie małżeństwa – czasem po kilku miesiącach, czasem po kilku dekadach. Za każdym wyrokiem stoi ludzka historia, ale dla sądu – przede wszystkim konkretne przesłanki, które uzasadniają rozpad pożycia. Z danych statystycznych, praktyki sądowej i analiz psychologów wynika, że pewne przyczyny pojawiają się wyjątkowo często. W tym artykule przyglądamy się, co najczęściej doprowadza małżeństwa do rozwodu, jak wygląda to w oczach sądu oraz jakie warunki muszą zostać spełnione, by rozwód został orzeczony.

Rozpad więzi – trzy filary, których brak prowadzi do rozwodu

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, sąd może orzec rozwód tylko wtedy, gdy między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia. To oznacza, że ustały trzy kluczowe więzi:

• duchowa – uczucia, wzajemne wsparcie, zaufanie,
• fizyczna – współżycie małżeńskie,
• gospodarcza – wspólne prowadzenie domu, budżetu, codzienne życie.

Jeśli choć jedna z tych więzi nadal funkcjonuje, sąd może oddalić powództwo. Przykład: małżonkowie się nie kochają, ale mieszkają razem i wychowują dzieci w zgodzie – sąd może uznać, że nie doszło do pełnego rozpadu pożycia.

W praktyce jednak wiele spraw rozwodowych toczy się właśnie dlatego, że te trzy elementy przestały istnieć – nierzadko z powodu jednej lub kilku powtarzających się przyczyn.

Dane statystyczne – jak wygląda sytuacja rozwodowa w Polsce?

Według danych GUS, w 2023 roku orzeczono w Polsce ponad 57 tysięcy rozwodów. To oznacza, że co trzecie małżeństwo kończy się rozpadem. W miastach ten odsetek jest jeszcze wyższy. Średni czas trwania małżeństwa przed rozwodem wynosi około 13 lat, choć coraz częściej rozwodzą się również osoby po 2–3 latach wspólnego życia.

Najczęstsze przyczyny rozwodów według danych sądowych to:

• niezgodność charakterów,
• zdrada,
• nadużywanie alkoholu lub innych uzależnień,
• problemy finansowe,
• przemoc psychiczna lub fizyczna,
• brak zaangażowania w życie rodzinne,
• emigracja zarobkowa i długie rozłąki.

Warto zauważyć, że wiele z tych przyczyn się nakłada – zdrada może być skutkiem nieporozumień, a problemy finansowe mogą prowadzić do agresji. Dlatego sądy analizują każdy przypadek indywidualnie, posiłkując się dowodami, zeznaniami świadków czy opiniami biegłych.

Więcej na temat warunków prawnych niezbędnych do orzeczenia rozwodu możesz przeczytać tutaj: https://www.fnagro.pl/prawo-i-dotacje/kiedy-sad-moze-orzec-rozwod/ – to pomocna analiza wymogów formalnych z punktu widzenia sądu.

Niezgodność charakterów – najczęstszy, ale trudny do udowodnienia powód

Niezgodność charakterów jest najczęściej wskazywaną przyczyną we wnioskach rozwodowych. Sąd jednak musi mieć więcej niż deklarację, że „już się nie dogadujemy”. W praktyce niezgodność charakterów to:

• częste kłótnie i brak porozumienia w ważnych sprawach,
• różnice w oczekiwaniach wobec życia rodzinnego, pracy, wychowania dzieci,
• narastające niezadowolenie i poczucie samotności mimo obecności drugiej osoby.

Choć sądy uznają ten powód za ważny, zwykle oczekują dodatkowych argumentów: np. separacji, prób terapii, niepowodzeń w komunikacji, załamania więzi rodzinnych. Sam fakt, że „już się nie kochamy”, nie zawsze wystarczy.

Zdrada – trudna emocjonalnie, poważna prawnie

Zdrada to jeden z najboleśniejszych powodów rozpadu małżeństwa, ale też najczęściej powoływana przy rozwodach z orzeczeniem winy. W oczach sądu zdrada jest jawnym naruszeniem obowiązku wierności i uzasadnia orzeczenie o winie jednego z małżonków – pod warunkiem, że zostanie udowodniona.

Dowody mogą obejmować:

• wiadomości tekstowe i e-mailowe,
• nagrania, zdjęcia, wpisy w mediach społecznościowych,
• zeznania świadków lub detektywów,
• przyznanie się strony przeciwnej.

Sąd nie wymaga nagiej prawdy – wystarczy uprawdopodobnienie trwałej relacji pozamałżeńskiej o charakterze intymnym. Jednak nie każda zdrada automatycznie skutkuje winą – czasem jest skutkiem, a nie przyczyną rozpadu.

Uzależnienia i przemoc – sprawy trudne, ale jasne dla sądu

Uzależnienia od alkoholu, narkotyków, hazardu lub przemocy są dla sądów jasnym sygnałem, że rozpad pożycia małżeńskiego jest trwały. Takie sprawy często prowadzą do orzeczenia winy i dodatkowych konsekwencji – np. ograniczenia władzy rodzicielskiej, alimentów czy zakazu kontaktów.

Najczęściej sądy spotykają się z:

• przemocą psychiczną (kontrola, wyzwiska, upokorzenia),
• przemocą fizyczną (uderzenia, szarpanie, groźby),
• uzależnieniem od alkoholu z towarzyszącą agresją i niestabilnością,
• problemami z utrzymaniem pracy i wspólnego gospodarstwa.

W takich przypadkach sądy mogą wezwać biegłych – psychologów, psychiatrów, pracowników socjalnych – którzy oceniają wpływ zachowań małżonka na rodzinę. Zwykle są to najdłuższe i najtrudniejsze sprawy rozwodowe.

Czynniki społeczne i ekonomiczne

Nie bez znaczenia są też czynniki zewnętrzne – np. migracje zarobkowe, presja zawodowa, nadmiar obowiązków. Często to nie jeden incydent, ale wieloletnie przeciążenie, brak rozmów i rozbieżne cele prowadzą do rozkładu pożycia.

W dobie cyfryzacji rozwody przyspieszają również przez zdrady emocjonalne online, zdrady „wirtualne”, ukryte konta i wiadomości – które coraz częściej stają się dowodami w sądzie.

Podsumowanie: przyczyny rozwodów to wypadkowa emocji, prawa i faktów

Choć rozwody zawsze mają wymiar emocjonalny, dla sądu liczą się dowody i przesłanki prawne. Niezależnie od powodu – zdrady, przemocy, nieporozumień – rozwód zostanie orzeczony tylko wtedy, gdy rozpad małżeństwa jest zupełny i trwały.

Znajomość najczęstszych przyczyn rozwodów pozwala lepiej przygotować się do postępowania, ocenić realne szanse na rozwód oraz dobrać właściwą strategię – czy to pokojową, czy procesową. Pamiętaj – decyzja o rozwodzie to nie tylko emocje. To także zobowiązanie do uporządkowania przeszłości i świadomego wejścia w nowy etap życia.

Artykuł partnera.